BİTKİ SU TÜKETİMİ FAKTÖRLERİ

Bitki Su Tüketimi (evapotransprasyon)
Sulama sisteminin rasyonel bir şekilde planlanmasında bitki su tüketiminin bilinmesi esastır. Bu sayede sistemin kapasitesi hesaplanabilir ve sulama tesisinin işletilmesinde büyük kolaylıklar sağlanabilir.
Pek çok etkenin tek tek veya birlikte etkilerinin sonucunda ortaya çıkan bir olay olan bitki su tüketimi buharlaşma veya terleme diye iki temel olaydan oluşur.
Buharlaşma suyun topraktan, su yüzeylerinden ve bitki yapraklarının yüzeyinden ısı transferi aracılığı ile sıvı halden gaz haline dönüşerek atmosfere intikali olayıdır.
Terleme ise aslında buharlaşmanın değişik bir şeklidir. Ancak terleme olayında bitki kökleri ile alınan su yapraklar vasıtası ile atmosfere verilir. Terleme yüzeyinin büyük bir bölümünü yapraklar oluşturur. Bir bitkinin gelişme devresi boyunca topraktan köklere köklerden gövdeye ve gövde içerisinden de yapraklar aracılığı ile atmosfere doğru sürekli bir su hareketi vardır.
Kökler tarafından alınan suyun çok az bir kısmı bitkide alıkonur. Yapraklardan kaybolan su kökler tarafından alınan su miktarını aştığı zaman bitkide solma meydana gelir ve büyüme geriler. Bir bölgede terleme ve buharlaşmayla atmosfere verilen su ayrı ayrı tespit etmek güçtür. Bu nedenle her iki yolla meydana galan su kayıpları bir bütün olarak ele alınır ve bitki su tüketimi (evapotransprasyon) olarak tanımlanır.
Bitki Su Tüketimini Etki Eden Faktörler
Evapotransprasyon olayı aslında çok sayıda iklim elemanı ve bitkisel etmenin oluşturduğu karmaşık bir olaydır. Bu faktörlerin etkisi sabit olmayıp zaman ve muhite bağlı olarak farklılık gösterir. Söz konusu fonksiyonların en önemlileri şöyle özetlenebilir.
1- Sıcaklık ve Güneş Enerjisi: Bitkiden ve topraktan suyun buharlaşmasında gerekli enerji güneşten alınır.
Sıcaklık bitki gelişmesinde de rol oynayan önemli bir faktördür. 0-10 c arasında bitki su tüketiminin azaldığı, 10-14 c arasında birden arttığı ve 36 c de maksimum düzeye çıktığı görülmüştür.
2- Bitki Büyüme Devresi : Özellikle bitkinin yıllık gelişme devreleri su kullanım oranını önemli derecede
etkiler..
a) Çimlenme devresi,
b) Vejetatif büyümenin maksimum olduğu devre,
c) Bitkilerin olgunluğa eriştiği ve fizyolojik faaliyetlerin yavaşladığı devre.

3- Bitki Gelişme Süresi: Bitkilerin gelişme süresi fizyolojik faaliyetlerin devam ettiği süre olarak tanımlanır.
4- Güneşlenme Süresi : Gün uzunluğu fazla olan yerlerde su tüketimi daha fazla olur.
5- Rüzgar Hızı: Hava neminin artması ile evaporasyon hızı azalmaktadır. Nemli havanın rüzgarla taşınarak
yerine daha kuru havanın gelmesi terlemeyi ve buharlaşmayı arttırır.